Sygn. akt II AKa 206/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 lutego 2017 roku
Sąd Apelacyjny w Krakowie w II Wydziale Karnym w składzie:
Przewodniczący: SSA Jacek Polański
Sędziowie: SSA Andrzej Solarz (spr.)
SSA Paweł Anczykowski
Protokolant: prot. Paweł Król
przy udziale Prokuratora Prokuratury Regionalnej Stanisława
Pieczykolana
po rozpoznaniu w dniu 1 lutego 2017 roku w sprawie
A M oskarżonego z art. 231$1 kk w zw. zart. 12 kk, S K oskarżonego z
art. 286$1 kk w zw. zart. 294$1 kkiart. 270$1 kk w zw. zart. 11$2kki
w zw. zart. 12 kk
apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego 1 obrońców
oskarżonych
od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 13 czerwca 2016 roku
sygn. akt III K 219/12
I. zmienia zaskarżony wyrok w odniesieniu do oskarżonego A M
w ten sposób, że na mocy art. 46 $ I kk w brzmieniu sprzed I
lipca 2015 roku w zw. z art. 4 $ 1 kk zobowiązuje go do
zapłaty na rzecz Gminy O kwoty 252.711,07 zł (dwieście
2
pięćdziesiąt dwa tysiące siedemset jedenaście 07/100) złotych
tytułem obowiązku naprawienia szkody;
II. w pozostałej części w odniesieniu do oskarżonego A M
zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;
III.
uchyla zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego S K i w
tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w
Krakowie do ponownego rozpoznania;
IV.
zwalnia oskarżonego A M od obowiązku zapłaty na rzecz
Skarbu
Państwa
kosztów
sądowych
za
postępowanie
odwoławcze;
V. zasądza od oskarżonego A M na rzecz oskarżyciela
posiłkowego Gminy O kwotę 738,00 zł (siedemset trzydzieści
osiem 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego przed sądem II instancji
SSA Paweł Anczykowski
SSA Jacek Polański SSA Andrzej Solarz (spr.)
3
Sygn. akt II AKa 206/16
U Z A S A D N I E N I E
A M został oskarżony o to, że w okresie od 1 stycznia 2007 roku
do 30 czerwca 2011 roku w O, woj. (…) działając w krótkich odstępach
czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, jako Naczelnik
Wydziału Ogólnego Urzędu Miasta i Gminy w O nie dopełnił swoich
obowiązków w ten sposób, że zaniechał kontroli zużycia paliwa oraz
zatwierdził pod względem merytorycznym faktury na zakup paliwa do
samochodów służbowych m-ki (marka samochodu 1)o nr rej. (…) i m-ki
(marka samochodu 2) o nr rej. (…) na łączną kwotę 347.325,86 zł,
podczas gdy w rzeczywistości wydatkowana kwota winna wynosić
72.600 zł, bez sprawdzenia czy zdarzenia gospodarcze przedstawione w
fakturach, jako dokumentach księgowych były zgodne z rzeczywistością
w wyniku czego Urząd Miasta i Gminy w O poniósł szkodę znacznej
wartości w kwocie 278.290 zł, tj. o przestępstwo określone w art. 231 §
1 kk w zw. z art. 12 kk.
S K został oskarżony o to, że w bliżej nieustalonych dniach, w
okresie od 1 stycznia 2007 roku do 30 czerwca 2011 roku w O, woj. (…)
działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego
zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w postaci paliwa
doprowadził Urząd Miasta i Gminy O do niekorzystnego rozporządzenia
mieniem znacznej wartości w kwocie 278.290 zł, w ten sposób, że będąc
zatrudnionym w charakterze kierowcy, jako jedyny dysponent
samochodów służbowych m-ki (marka samochodu 1) o nr rej. (…) i m-
ki (marka samochodu) o nr rej. (…), wprowadzał Urząd w błąd, co do
faktycznych ilości zużytego paliwa przez pojazdy służbowe w ten
sposób, że przedkładał w Urzędzie dzienne dokumenty WZ oraz
4
miesięczne faktury zbiorcze za tankowanie tych pojazdów, z których
wynikało, iż zakupił paliwo za łączną kwotę 346.325,86 zł, gdy w
rzeczywistości wydatkowana kwota winna wynosić 72.600 zł, w tym też
celu wprowadził Urząd w błąd, co do ilości przejechanych kilometrów
przez zmiany stanu licznika w samochodzie służbowym, a w
szczególności w zakresie pojazdu m-ki (marka samochodu 1), co
polegało – w związku z trwającą w Urzędzie kontrolą w tym zakresie –
na przerobieniu zapisu w książce obsługi tego pojazdu datowanej na
dzień 26 lipca 2008 roku ze stanu przebiegu licznika 24.251 km na
84.251 km, tj. o przestępstwo określone w art. 286 § 1 kk w zw. z art.
294 § 1 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i w zw. z art. 12 kk.
Nieprawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z
dnia 13 czerwca 2016 roku w sprawie o sygn. akt III K 219/12
orzeczono w tym przedmiocie w poniższy sposób.
Oskarżonego A M w pkt I wyroku uznał za winnego popełnienia
zarzucanego mu czynu, z tym, że przyjął, iż łączna kwota faktur
zatwierdzonych przez oskarżonego wyniosła 316.803,37 zł, a kwota
rzeczywiście wydatkowana powinna wynosić 64.092,30 zł, w wyniku
czego Gmina O poniosła znaczną szkodę w kwocie 252.711,07 zł,
stanowiącego występek z art. 231 § 1 kk w zw. z art. 12 kk, i za to na
mocy art. 231 § 1 kk wymierzył mu karę 1 roku i 6 miesięcy
pozbawienia wolności.
W pkt II wyroku na mocy art. 69 § l kk w brzmieniu sprzed 1 lipca
2015 roku, art. 70 § l pkt l kk w brzmieniu sprzed 1 lipca 2015 roku oraz
art. 71 § 1 kk w brzmieniu sprzed 1 lipca 2015 roku w zw. z art. 4 § 1 kk
warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności
na okres próby wynoszący 4 lata oraz wymierzył oskarżonemu karę
grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej
5
stawki na kwotę 20 zł.
W pkt III wyroku na mocy art. 39 pkt 2 kk wymierzył
oskarżonemu A M środek karny w postaci zakazu zajmowania
stanowiska związanego z nadzorem nad środkami finansowymi innego
podmiotu lub osoby na okres 4 lat.
Oskarżonego S K w pkt IV wyroku uznał za winnego tego, że w
bliżej nieustalonych dniach, w okresie od 1 stycznia 2007 roku do 30
czerwca 2011 roku w O, woj. (…), działając w krótkich odstępach czasu
w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej w postaci paliwa, doprowadził Gminę O do niekorzystnego
rozporządzenia mieniem znacznej wartości w kwocie 283.233,60 zł w
ten sposób, że będąc zatrudnionym w charakterze kierowcy, jako jedyny
dysponent samochodów służbowych m-ki (marka samochodu 1) o nr
rej. (…) i m-ki (marka samochodu 2) o nr rej. (…), wprowadzał Urząd
Miasta i Gminy O w błąd, co do faktycznych ilości zużytego paliwa
przez pojazdy służbowe w ten sposób, że powodował przedkładanie w
Urzędzie miesięcznych faktur zbiorczych za tankowanie tych pojazdów,
z których wynikało, iż zakupił paliwo za łączną kwotę 347.325,90 zł,
gdy w rzeczywistości wydatkowana kwota winna wynosić 64.092,30 zł,
tj. występku z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 12 kk
i za to na mocy art. 294 § 1 kk wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia
wolności.
W pkt V wyroku na mocy art. 69 § l kk w brzmieniu sprzed 1 lipca
2015 roku, art. 70 § l pkt l kk w brzmieniu sprzed 1 lipca 2015 roku w
zw. z art. 4 § 1 kk warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej kary
pozbawienia wolności na okres próby wynoszący 5 lat.
W pkt VI wyroku na mocy art. 46 § 1 kk w brzmieniu sprzed 1
lipca 2015 roku w zw. z art. 4 § 1 kk orzekł wobec S K obowiązek
naprawienia w całości wyrządzonej przestępstwem szkody poprzez
6
zapłatę kwoty w wysokości 283.233,60 zł na rzecz pokrzywdzonej
Gminy O.
Na zasadzie art. 626 § 1 kpk, art. 627 kpk, art. 633 kpk w pkt VII
wyroku zasądził od oskarżonych A M i S K na rzecz Skarbu Państwa
koszty sądowe w kwocie po 855,50 zł, tytułem zwrotu części
poniesionych wydatków, zwalniając oskarżonych na zasadzie art. 624 §
1 kpk od ponoszenia pozostałych wydatków i opłat, obciążając nimi
Skarb Państwa.
Na zasadzie art. 627 kpk oraz § 2 ust. 1 i 2, 14 ust. 1 pkt 2, ust. 2
pkt 5 oraz § 16 i w zw. § 19 ust. 1 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za
czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w pkt VIII wyroku
zasądził od oskarżonych A M i S K –solidarnie na rzecz Gminy O kwotę
2.580 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.
Od wyroku sądu okręgowego apelację złożył obrońca oskarżonego
S K zaskarżając go w całości i zarzucił temu orzeczeniu błąd w
ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia, który
spowodował uznanie oskarżonego winnego popełnienia zarzucanego mu
i został spowodowany naruszeniem:
1) art. 2 § 2 kpk, art. 5 § 1 i § 2 kpk, art. 7 kpk w zw. art. 410 kpk, art.
424 § 1 pkt l kpk przez to, że Sąd nie dostosował się do wskazanych
zasad procesowych dotyczących reguł rzetelnego postępowania
dowodowego oraz metody oceny dowodów przez rozstrzygnięcie
obiektywnie istniejących w sprawie wątpliwości na niekorzyść
oskarżonego. Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegał na tym, że:
a) oskarżony S K zatrudniony w okresie od 1 stycznia 2007 roku do 30
7
czerwca 2011 roku w Urzędzie Miasta i Gminy w O, jako kierowca był
jedynym
dysponentem
samochodów
służbowych
m-ki
(marka
samochodu 1) o nr rej. (…) i m-ki (marka samochodu 2 )o nr rej. (…);
b) oskarżony S K w okresie objętym aktem oskarżenia był jedyną osobą,
która kierowała tym pojazdami;
c) oskarżony S K w okresie objętym aktem oskarżenia był jedyną osobą,
która tankowała paliwo do tych pojazdów oraz to, że zakupił paliwo za
łączną kwotę 347.325,90 zł;
d) wydatkowana kwota na zakup paliwa w okresie objętym aktem
oskarżenia powinna wynosić 64.092,30 zł;
e) normą zużycia paliwa okresie od 1 stycznia 2007 roku do 30 czerwca
2011 roku przez samochody służbowe (marka samochodu 1) i (marka
samochodu 2) było inne zużycie, tj. według normy producenta, czy
normy zakładowej, a nie faktyczne;
f) oskarżony S K był odpowiedzialny za nadzór i organizację pracy w
Urzędzie Miasta i Gminy w O między innymi w zakresie gospodarki
paliwami;
g) oskarżony S K decydował o nie wypełnianiu kart drogowych,
h) oskarżony S K decydował o rozliczaniu paliwa w oparciu o faktury;
i)
ustalenie
obowiązku
naprawienia
w
całości
wyrządzonej
przestępstwem szkody wysokości 283.233,60 zł;
j) przy wyliczaniu wysokości szkody nie uwzględniono odliczenia
podatku VAT, tj. pomniejszenia tej kwoty o kwoty podatku VAT - 23 %;
k) przy wyliczaniu wysokości szkody nie ustalono ceny paliwa
obowiązującej w odniesieniu do każdego tankowania w danym dniu;
l) nie wyjaśniono
rzeczywistych
przebiegów
eksploatacyjnych
samochodów służbowych (marka samochodu 1) i (marka samochodu 2)
w okresie objętym aktem oskarżenia;
ł) nie wyjaśniono, gdzie znajdują się wszystkie oryginały dokumentów
8
WZ;
m) nie wyjaśniono, na których oryginalnych dokumentach WZ widnieje
podpis kierowcy oskarżonego S K;
n) nie wykazano, z czego wynikał obowiązek oskarżonego S K do
odbioru oryginałów dokumentu WZ, gdyż na tych dokumentach
(kopiach) widnieje zapis o treści: „ Osoba uprawniona do odbioru
dokumentu”;
o) nie wykazano, z czego wynikał obowiązek oskarżonego S K do
odbioru faktur VAT za zakupione przez Gminę O paliwo do
samochodów służbowych (marka samochodu 1) i (marka samochodu 2);
p) nie ustalano, jaką ilość paliwa zatankował oskarżony w okresie
objętym aktem oskarżenia do samochodów służbowych (marka
samochodu 1) i (marka samochodu 2);
2) art. 167 kpk, art. 170 kpk i art. 193 § 1 kpk poprzez pominięcie
wniosków dowodowych zgłaszanych przez obrońcę oskarżonego S K:
a) z dowodu z zeznań świadków - pracowników Urzędu Miasta i Gminy
O w O;
b) z dokumentów:
ba) pisemnej informacji naczelników wszystkich Wydziałów Urzędu
Miasta i Gminy O w O - zestawienia obrazującego korzystanie z
samochodów służbowych: (marka samochodu 1) i (marka samochodu 2)
przez te wydziały w okresie objętym zarzutem, w rozbiciu: dzień, trasa
przejazdu, wskazanie z imienia i nazwiska osób korzystających z
samochodu, do jakich celów, np. służbowych, prywatnych innych;
bb) z informacji z Urzędu Miasta i Gminy w O, jaką kwotę wypłaciła
Gmina O tytułem ryczałtu za używanie samochodu prywatnego do celów
służbowych, np. właścicielowi samochodu marki (marka samochodu 3)
o nr rej. (…) i ile przejechał on tym samochodem kilometrów w okresie
objętym zarzutem postawionym oskarżonemu;
9
c) z opinii biegłego z zakresu motoryzacji celem ustalenia, jakie jest
rzeczywiste zużycie paliwa przez (marka samochodu 1) i (marka
samochodu 2) z uwzględnieniem następujących wariantów:
ca) jazdy bez obciążenia, w tym jazdy po mieście,
cb) jazdy z dopuszczalnym obciążeniem, w tym jazdy po mieście,
cc) jazdy z prędkością maksymalną 130 km/h,
cd) ilości paliwa zużywanego na ogrzewanie
d) z opinii biegłego z zakresu motoryzacji - elektroniki pojazdów w celu
ustalenia, czy w okresie eksploatacji tych pojazdów przez oskarżonego S
K nastąpiła ingerencja w zapisy drogomierzy wymienionych wyżej
pojazdów, zważywszy, że pojazdy te są wyposażone w komputer
pokładowy, co niewątpliwie pozwoli ustalić tą okoliczność;
e) z zobowiązania przez Sąd pokrzywdzonego, tj. Gminy O do
przedłożenia oryginałów tych dokumentów WZ związanych z zakupem
paliwa w okresie objętym aktem oskarżenia do samochodów służbowych
marki (marka samochodu 1) i (marka samochodu 2);
f) z wyroku Sądu Rejonowego w Olkuszu z dnia 17 stycznia 2013 roku,
sygn. akt II K 513/12 wraz z uzasadnieniem na okoliczność jego treści,
w tym na wykazanie, że samochodami służbowymi marki (marka
samochodu 1) i (marka samochodu 2) w okresie objętym aktem
oskarżenia jeździli, jako kierowcy inni pracownicy Urzędu Miasta i
Gminy O w O;
g) z akt sądowych Sądu Rejonowego w Olkuszu, sygn. akt II K 513/12,
w tym z treści wyroku z dnia 17 stycznia 2013 roku i uzasadnienia tego
wyroku na okoliczność jego treści, w tym na wykazanie, że
samochodami służbowymi marki (marka samochodu 1) i (marka
samochodu 2) i w okresie objętym aktem oskarżenia jeździli, jako
kierowcy inni pracownicy Urzędu Miasta i Gminy O w O;
h) nakazania przeszukania Urzędu Miasta i Gminy w O celem
10
zabezpieczenia dokumentów WZ stanowiących w sprawie dowód
niewinności oskarżonego;
i) poprzez nie dopuszczenie dodatkowej opinii w związku z treścią opinii
biegłej sądowej A R z dnia 4 grudnia 2015 roku, poprzez nie udzielenie
odpowiedzi na pytania obrońcy:
ia) czy księgowość prowadzona w okresie objętym aktem oskarżenia w
Gminie O była prowadzona zgodnie z obowiązującymi przepisami, w
tym z ustawą z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości, w
szczególności
w
zakresie
rozliczania
eksploatacji
samochodów
służbowych (marka samochodu 1) i (marka samochodu 2);
ib) czy faktury wystawiane okresowo - zbiorczo na dwa samochody
służbowe bez dokumentów WZ odzwierciedlają faktyczną ilość paliwa
zakupionego przez oskarżonego S K;
ic) czy w okresie objętym aktem oskarżenia Gmina O dokonywała
odliczeń podatku Vat od zakupionego paliwa do samochodów
służbowych: (marka samochodu 1) i (marka samochodu 2);
id), co uprawniało biegłą sądową do stwierdzenia, „że licznik został
cofnięty o ponad 8.000 km na przestrzeni 2 lat”, jak to się ma do
postawionego oskarżonemu S K zarzutu;
ie), dlaczego do wyliczeń wartości zakupionego paliwa biegła sądowa
przyjmuje nie rzeczywiste ceny zakupu paliwa z danego dnia a tylko
ceny średnie;
if) dlaczego biegła sądowa do swoich wyliczeń nie przyjęła norm
zużycia paliwa obowiązujących w Urzędzie Miasta i Gminy w O
przyjętych do wyliczeń przez audytora B S a mianowicie normy
zakładowej wynikającej z Zarządzenia Burmistrza Miasta i Gminy z dnia
(…) r. a to dla:
- (marka samochodu 1) nr rej. (…) 13,5 I -15 l/l00 km,
-(marka samochodu 2) nr rej. (…) 12,5 1-13,5 l/100 km, w okresie
11
zimowym: odpowiednio 17,1 l/100km i 14,8 1/100 km,
ig) dlaczego biegła sądowa do opracowania swojej opinii w zakresie
rzeczywistego zużycia paliwa nie uwzględniła innych dokumentów np.
wynikających z comiesięcznych kart drogowych oraz sprawozdań
kwartalnych składanych przez Wydział Ogólny do Wydziału Ochrony
Środowiska;
ih), na jakiej podstawie biegła sądowa doszła do konkluzji, że ilość
paliwa widniejąca na fakturach zbiorczych, rzeczywiście została
zakupiona, zatankowana przez oskarżonego S K do samochodów
służbowych (marka samochodu 1) i (marka samochodu 2).
Przedstawiając powyższe zarzuty obrońca oskarżonego S K
wniósł o uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu
czynu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i
przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Krakowie do ponownego
rozpoznania.
Od wyroku sądu okręgowego apelację złożył także pełnomocnik
pokrzywdzonej – oskarżycielki posiłkowej adwokat T C zaskarżając go
w części dotyczącej orzeczenia o karze zarzucając temu orzeczeniu
obrazę art. 46 § 1 kk, w brzmieniu sprzed dnia 1 lipca 2015 roku,
poprzez bezpodstawne odstąpienie od orzeczenia wobec oskarżonego
A M środka karnego w postaci obowiązku naprawienia w całości szkody
wyrządzonej
pokrzywdzonej
przestępstwem
przypisanym
temu
oskarżonemu, mimo że o orzeczenie takiego środka wnosił pełnomocnik
pokrzywdzonej, co w myśl art. 46 § 1 kk powodowało, że orzeczenie
przedmiotowego środka karnego wobec tego oskarżonego było
obligatoryjne, a jego brak ograniczył ochronę prawną interesu
pokrzywdzonej, o jakiej mowa w art. 2 § 1 pkt 3 kpk.
Przedstawiając powyższy zarzut pełnomocnik pokrzywdzonego
12
wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec
oskarżonego A M obowiązku naprawienia w całości szkody
wyrządzonej jego przestępstwem i obciążenie go obowiązkiem zapłaty
na rzecz pokrzywdzonej Gminy O solidarnie do kwoty 252.771,07 zł
wraz z oskarżonym S K, a w konsekwencji o dokonanie stosownej
modyfikacji pkt VI wyroku Sądu I instancji.
Od wyroku Sądu Okręgowego apelację złożył również obrońca
oskarżonego A M adwokat Z K zaskarżając wyrok w całości na korzyść
oskarżonego. Wyrokowi Sądu I instancji zarzucił:
1) obrazę art. 231 §1 kk polegającą na tym, iż Sąd Okręgowy uznał, że
oskarżony A M, jako naczelnik wydziału ogólnego Urzędu Miasta i
Gminy O działając w celu wykonania z góry powziętego zamiaru nie
dopełnił obowiązku kontroli zużycia paliwa i zatwierdził pod względem
merytorycznym faktury na jego zakup bez sprawdzenia czy zdarzenie
gospodarcze przedstawione w fakturach było zgodne z rzeczywistością
powodując szkodę w wysokości 278.290 zł, czym wyczerpał znamiona
wyżej wskazanego występku, podczas gdy prawidłowa ocena
zgromadzonego materiału dowodowego nie dawała podstaw do uznania,
iż działanie oskarżonego nosiło cechy przestępstwa, a to głównie z
powodu braku obowiązku dokonywania wskazanej wyżej kontroli oraz
braku znamienia winy w postępowaniu oskarżonego;
2) obrazę przepisów postępowania:
a) art. 5 § 2 kpk, co polegało na rozstrzygnięciu na niekorzyść
oskarżonego
niedających
się
usunąć
wątpliwości
dotyczących
niedopełnienia obowiązków przez oskarżonego A M, jako naczelnika
wydziału ogólnego Urzędu Miasta i Gminy w O w okresie od stycznia
2007 roku do 20 czerwca 2011 roku;
b) art. 7 kpk, co polegało na przekroczeniu granicy swobodnej oceny
13
dowodu w postaci wyjaśnień oskarżonego A M i dokonanie tej oceny w
sposób dowolny zaprzeczający zasadom prawidłowego rozumowania;
c) art. 167 kpk w zw. z art. 6 kpk, co polegało na wielokrotnym
uchyleniu pytań obrońcy oskarżonego A M dotyczących wyjaśnienia
okoliczności wprowadzenia w życie zarządzenia Burmistrza Miasta i
Gminy O z dnia 28 kwietnia 2010 roku o gospodarce paliwami oraz
rzeczywistego zakresu czynności oskarżonego A M i podległych mu
pracowników oraz nieuwzględnienie wniosku dowodowego obrońcy o
dopuszczenie dowodu z dokumentacji związanej z zakupem paliwa oraz
wysokości funduszy przeznaczanych przez gminę na ten cel, co w
praktyce doprowadziło do ograniczenia temu oskarżonemu prawa do
obrony oraz spowodowało nie wykorzystanie przez sąd możliwości
dowodowych;
d) art. 169 §1 kpk, co polegało na zaliczeniu w poczet materiału
dowodowego dokumentów znajdujących się w segregatorach opisanych
przez oskarżyciela publicznego, jako „czerwony, żółty i zielony”
pomimo tego, że będąc wezwany prze sąd, oskarżyciel publiczny nie
wskazał okoliczności, które mają być udowodnione w oparciu o te
dokumenty.
Przedstawiając powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o
zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego A M
lub o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania przez Sąd I instancji.
W odpowiedziach na apelacje obrońcy oskarżonego A M
adwokata Z K i obrońcy oskarżonego S K adwokata Z K(1) pełnomocnik
pokrzywdzonej – oskarżycielki posiłkowej adwokat T C wniósł o ich
nieuwzględnienie i utrzymanie w mocy wyroku w zaskarżonym zakresie.
Na rozprawie odwoławczej, obrońcy oskarżonych wnosili i
14
wywodzili jak w pisemnych apelacjach, pełnomocnik oskarżyciela
posiłkowego jak w złożonym przez siebie środku odwoławczym oraz
odpowiedziach na apelacje, a prokurator o nieuwzględnienie apelacji i
utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy.
Sąd odwoławczy rozważył, co następuje:
Apelacja obrońcy oskarżonego S K oraz pełnomocnika oskarżyciela
posiłkowego zasługiwała na uwzględnienie (ta ostatnia wprawdzie w
zakresie niektórych z podniesionych w niej zarzutów), to jednak w
konsekwencji okazały się trafne zawarte w nich wnioski odpowiednio o
uchylenie zaskarżonego wyroku (apelacja obrońcy oskarżonego S K)
oraz o jego zmianę (apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego).
Niezasadna natomiast okazała się apelacja obrońcy oskarżonego
A M, tak w zakresie wskazanych w niej zarzutów, jak również
wniosków o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego,
względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy sądowi I instancji do
ponownego rozpoznania.
Ustosunkowując się do apelacji obrońcy oskarżonego A M, należy
podkreślić, iż jak trafnie ustalił sąd orzekający w I instancji, z zebranego
w sprawie materiału dowodowego i to jeszcze - zanim weszło w życie
Zarządzenie Burmistrza Miasta i Gminy w O o gospodarce paliwami z
dnia (…) -, na oskarżonym ciążył obowiązek dbałości o mienie
publiczne, budżet.
Mając na uwadze obowiązujące instrukcje dotyczące obiegu
dokumentami, z których wynikał obowiązek kontroli zużycia paliwa i to
w oparciu o dzienne karty drogowe, będące drukami ścisłego
zarachowania, nie zaś miesięczne, jak to bezzasadnie stosował
15
oskarżony, nie ulegało żadnej wątpliwości, iż zaniedbał on swoich
obowiązków.
Na stronach: 58-59 pisemnych motywów zaskarżonego wyroku,
sąd orzekający w I instancji odnotował stosowną dokumentację
zawierającą obowiązki oskarżonego A M i nie ma potrzeby ponownego
ich przytaczania.
To oskarżony A M sam podjął decyzję o stosowaniu tego rodzaju
kart drogowych (miesięcznych) i w sposób oczywisty przekroczył w tym
zakresie swoje uprawnienia, skoro jego obowiązkiem było stosowanie
dziennych kart drogowych umożliwiających właściwe rozliczenie
kierowcy z zużytego przez niego paliwa (w realiach sprawy oskarżonego
S K).
Nie miał żadnego znaczenia dla oceny winy oskarżonego,
względnie jej braku, fakt, czy wskutek zaniedbań A M, do którego
obowiązków należała kontrola wydatków budżetowych, doszło do ich
przekroczenia, czy też nie, albowiem, w przedmiotowej sprawie chodziło
tylko o ustalenie, czy nie doszło do przekroczenia wydatków
przeznaczonych na zakup paliwa.
Wbrew odmiennemu stanowisku obrońcy oskarżonego, sąd
orzekający w I instancji ustalił, iż oskarżony A M zatwierdził pod
względem merytorycznym wszystkie faktury dotyczące zakupu paliwa,
poza tymi, co, do których poczynił odmienne ustalenia i wyraźnie to
odnotował w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku, co zresztą w
konsekwencji spowodowało stosowną korektę opisu czynu przypisanego
temu oskarżonemu i obniżenie wysokości szkody, jaką wyrządził
pokrzywdzonej jednostce.
16
Jest zupełnie oczywistym, iż nie odpowiadały prawdzie i niejako
wyobrażeniom oskarżonego, jakoby to wywiązanie się z obowiązku
sprawdzenia faktur pod względem merytorycznym miało polegać li tylko
na tym, czy kierowca (oskarżony S K) dokonywał zakupu paliwa do
samochodów służbowych na tej stacji paliw, która wygrała przetarg.
Chodziło oczywiście o dokonanie sprawdzenia, czy istotnie kierowca
dokonał zakupu paliwa i w jakiej ilości. Tego rodzaju sprawdzenia
faktur, jak wyjaśnił oskarżony, byłyby zupełnie iluzoryczne.
Trafnie sąd okręgowy podkreślił w uzasadnieniu zaskarżonego
wyroku, iż to nie, kto inny, lecz oskarżony A M niejako wprowadził taki
mechanizm rozliczania paliwa, skutkujący zafałszowaniem faktów, po
wprowadzeniu kart miesięcznych.
Faktem jest, iż z opisu czynu przypisanego oskarżonemu S K
wynikałoby, iż to on wprowadził w błąd Urząd Gminy w osobie
(konkretnie) oskarżonego A M, to jednak należy podkreślić, iż brak jest
dowodów przemawiających na rzecz przyjęcia po stronie obydwu
oskarżonych łączącego ich porozumienia w popełnieniu przypisanych im
przestępstw, co zresztą niezasadnie podkreślił w uzasadnieniu apelacji
pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego kwestionując to ustalenie,
pomimo, że zaskarżył wyrok tylko w zakresie rozstrzygnięcia o karze.
Oskarżony A M przyznał w złożonych przez siebie wyjaśnieniach,
iż do jego obowiązków należał nadzór nad funkcjonowaniem wszystkich
czynności a zatem także tych, które były objęte niniejszym
postępowaniem. To do jego obowiązków należała odpowiedzialność za
realizację budżetu, stąd też jego świadome zaniechanie w zakresie
kontroli zużycia paliwa w ramach gospodarki paliwowej, uzasadniało
przyjęcie odpowiedzialności karnej za popełnienie przestępstwa z art.
17
231 § 1 kk. przestępstwa popełnionego z winy umyślnej i taki zamiar
trafnie sąd okręgowy przypisał.
Z zeznań świadków, jasno wynikało, iż projekt kwestionowanego
przez oskarżonego zarządzenia opracował oskarżony A M i na jego
oryginale złożył swój podpis, którego zresztą nie kwestionował, a zatem
doskonale zdawał sobie sprawę z tego, iż ono weszło w życie i
dyspozycje tam zawarte jego także zobowiązują do ich przestrzegania.
Nawet oskarżony nie kwestionował faktu, iż to on opracował projekt
zarządzenia gospodarki paliwami i na jego oryginale zresztą złożył swój
podpis (k. 496)
Świadek P S stanowczo stwierdziła w złożonych przez siebie
wyjaśnieniach, iż miała przede wszystkim dopilnować, aby w zakresie
obowiązującego zarządzenia został ustanowiony właściwy nadzór, nie
chodziło zaś o to, aby na niej miał spoczywać obowiązek fizycznego
dostarczenia tego dokumentu oskarżonemu A M celem wprowadzenia
go w życie. Trudno racjonalnie zaprzeczyć ustaleniu sądu okręgowego,
iż skoro to oskarżony A M opracował projekt tego zarządzenia, to miał
obowiązek stosować się do jego uregulowań.
Na stronie 27 pisemnych motywów zaskarżonego wyrok, trafnie
(jako niewiarygodne) ocenił sąd I instancji wyjaśnienia oskarżonego
A M, jakoby to rzekomo mógł on stosować miesięczne karty drogowe, z
przyczyn, o których już powyżej była mowa. Nie była również dowolna
teza sądu okręgowego, iż tego rodzaju działanie oskarżonego A M - w
zupełności bezzasadnie stosującego miesięczne karty drogowe (nie był
przez nikogo zobligowany do ich stosowania i w pełni zdawał sobie
sprawę z tego, iż nie są one drukami ścisłego zarachowania), miało
służyć zafałszowaniu stanu faktycznego.
18
W ocenie sądu II instancji, nie były zatem trafne przedstawione
przez skarżącego zarzuty obrazy przepisów procesowych, jak również
obrazy prawa materialnego, przy czym w ramach tego ostatnio
wskazanego, w istocie chodziło o błąd w ustaleniach faktycznych
przyjętych za jego podstawę, a polegający na tym, iż rzekomo do
zakresu obowiązków oskarżonego A M, nie należało dokonywanie
kontroli zużycia paliwa.
W żadnym zakresie, sąd okręgowy nie przekroczył granic
swobodnej oceny dowodów dokonanej w oparciu o poczynione w
sprawie prawdziwe ustalenia faktyczne (art. 2 § 2 kpk), a w
szczególności ocena ta nie była dowolna.
Zbędnym było w realiach niniejszej sprawy dopuszczenie dowodu
z dokumentacji związanej z zakupami paliwa oraz wysokości funduszy
przeznaczonych przez gminę na ten cel, albowiem do akt sprawy została
dołączona dokumentacja, która była w posiadaniu pokrzywdzonej
jednostki.
Zagadnienie związane z wejściem w życie zarządzenia o
gospodarce paliwami, zostało wyjaśnione w drodze odebrania zeznań od
przesłuchanych w sprawie świadków, w szczególności wskazanymi
powyżej depozycjami śwd. P S, stąd też uchylenie pytań już w istocie
wykraczających poza ramy w zakresach, których świadek był
przesłuchiwany, nie miało istotnego znaczenia.
Bezzasadny okazał się zarzut naruszenia art. 169§ 1 kpk,
albowiem przede wszystkim należy zauważyć, iż w oparciu o art. 394 §
1 i 2 kpk uznano za ujawnione bez odczytywania, między innymi
załączniki dołączane do aktu oskarżenia w postaci segregatorów, a żadna
ze stron nie wniosła o ich odczytanie.
19
Z przyczyn powyżej omówionych, apelacja obrońcy oskarżonego,
A M, nie zasługiwała na uwzględnienie, przy czym w odniesieniu do
tego oskarżonego należało w oparciu o art. 437 § 2 kpk zmienić
zaskarżony wyrok, uwzględniając apelację pełnomocnika oskarżyciela
posiłkowego w zakresie nałożenia na niego obowiązku naprawienia
szkody w oparciu o art. 46 § 1 kk.
Sąd orzekający w I instancji w zupełności pominął wniosek o
nałożenie tego obowiązku prawidłowo złożony przed sądem przez
oskarżyciela posiłkowego (k. 408, 876 v), a jego nałożenie w sytuacji
wydania wyroku skazującego, było obligatoryjne, wobec czego należało
go uwzględnić w całości do oznaczonej przez sąd I instancji wysokości
szkody i w tym zakresie zmienić zaskarżony wyrok.
Wobec natomiast uchylenia zaskarżonego wyroku w odniesieniu
do oskarżonego S K, nie było oczywiście możliwe zobowiązanie
obydwu
tych
oskarżonych
solidarnie
do
wyrównania
szkody
wyrządzonej pokrzywdzonej jednostce.
Apelacja obrońcy oskarżonego S K zasługiwała na uwzględnienie
w zakresie, w jakim wnosił on o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Ustosunkowując się do zarzutów zawartych w apelacji obrońcy
oskarżonego S K należy uznać, iż z uwagi na zakres zgromadzonego w
sprawie materiału dowodowego i dokonanych w oparciu o te dowody
ustaleń faktycznych nie mogło ostać się rozstrzygnięcie Sądu I instancji
zawarte w pkt IV zaskarżonego wyroku, w którym uznano, że S K jest
winny tego, że w okresie od 1 stycznia 2007 roku do 30 czerwca 2011
roku w O, woj. (…), działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu
z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w
postaci paliwa, doprowadził Gminę O do niekorzystnego rozporządzenia
20
mieniem znacznej wartości w kwocie 283.233,60 zł. Sąd Okręgowy nie
przeprowadził,
bowiem
wystarczająco
wnikliwego
postępowania
dowodowego w zakresie przyjęcia w zaskarżonym wyroku, że S K będąc
zatrudnionym w charakterze kierowcy, jako jedyny dysponent
samochodów służbowych (marka samochodu 1) o nr rej. (…) i (marka
samochodu 2) o nr rej. (…), wprowadzał Urząd Miasta i Gminy O w
błąd, co do faktycznych ilości zużytego paliwa przez pojazdy służbowe
w ten sposób, że powodował przedkładanie w Urzędzie miesięcznych
faktur zbiorczych za tankowanie tych pojazdów, z których wynikało, iż
zakupił paliwo za łączną kwotę 347.325,90 zł, gdy w rzeczywistości
wydatkowana kwota winna wynosić 64.092,30 zł.
Wymaga podkreślenia, że Sąd I instancji w uzasadnieniu
zaskarżonego orzeczenia jedynie zwrócił uwagę na powoływaną przez
obrońcę oskarżonego S K okoliczność dotyczącą przekazywania
użytkowanych przez niego samochodów innym osobom, choćby
burmistrzowi D R. Sąd Okręgowy nie dał wiary tym wyjaśnieniom
oskarżonego wskazując, iż przebieg obydwu samochodów nie uzasadniał
takiego zużycia paliwa, jakie zostało ustalone w niniejszym
postępowaniu. W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji przyjmując,
że oskarżony S K był jedynym dysponentem samochodów służbowych
(marka samochodu 1) i (marka samochodu 2) winien tę okoliczność
ustalić ponad wszelką wątpliwość. Obrońca oskarżonego S K zwracał
bowiem uwagę, iż samochody będące w dyspozycji Urzędu Miasta i
Gminy O mogły być wykorzystywane w okresie pomiędzy 2007 rokiem
a rokiem 2011 przez inne osoby. Informacje wskazujące, iż w
przywołanym okresie samochody (marka samochodu 1) i (marka
samochodu 2) mogły być wykorzystywane także przez inne osoby, poza
pełniącym funkcję kierowcy S K, winny wzbudzić szczególną uwagę
Sądu I instancji, gdyż przyjęcie, że ww. samochody wykorzystywali
21
także np. inni pracownicy Urzędu Miasta i Gminy O w sposób
bezpośredni przekłada się na zakres odpowiedzialności oskarżanego S K.
To, iż ustalone zużycie paliwa w trakcie eksploatacji powyższych
samochodów w latach 2007-2011 było tak znaczne, że zdaniem Sądu I
instancji nie może być poczytywane za uzasadnione – nie zwalnia Sądu z
wyjaśnienia tej jednej z kluczowych kwestii leżącej u podstaw przyjęcia,
iż oskarżony S K dopuścił się występku art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294
§ 1 kk w zw. z art. 12 kk zakupując paliwo za kwotę 347.325,90 zł.
Zużycie paliwa przez samochody (marka samochodu 1) i (marka
samochodu 2) mogło być generowane przez eksploatację tych
samochodów, nieograniczającą się wyłącznie do osoby kierowcy Urzędu
Miasta i Gminy O– oskarżonego S K.
Ustalenie, iż samochody (marka samochodu 1) i (marka
samochodu 2) były wykorzystywane przez inne osoby, czy też były
tankowane przez inne osoby niż S K, wpływa na ocenę ilości zużytego
paliwa zakupywanego przez oskarżonego S K w zestawieniu z zakresem
eksploatacji wymienionych pojazdów. Oskarżony podkreślał w toku
postępowania, że zużycie paliwa było znaczne i odbiegało od zużycia
przywoływanego choćby przez dokonujące w dniu 1 sierpnia 2011 roku
kontroli zużycia paliwa w służbowych samochodach (marka samochodu
1) i (marka samochodu 2) B S i A S, odpowiednio koordynatora Biura
Audytu Wewnętrznego i Kontroli i inspektora w Urzędzie Miasta i
Gminy O. Wyjaśnienie tej kwestii pozwoli jednoznacznie potwierdzić, iż
oskarżony zakupując paliwo za łączną kwotę 347.325,90 zł w
rzeczywistości winien wydatkować na ten cel kwotę 64.092,30 zł.
Kwestią, która powinna zostać zbada i wyjaśniona w szerszym
zakresie niż uczynił to Sąd I instancji jest to, czy oskarżony S K udzielał,
wypożyczał samochody będące do jego dyspozycji w Urzędzie Miasta i
Gminy O. Jeżeli tak, a na taką sytuację zwracał uwagę oskarżony S K w
22
toku postępowania, to należy ustalić, komu te samochody były
udzielane, z jaką częstotliwością i jaki miało to wpływ na przebieg
samochodów (marka samochodu 1) i (marka samochodu 2). Sąd
I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zbyt oszczędnie odniósł
się do czynu popełnionego przez oskarżanego S K. Ustalenia dotyczące
tego oskarżonego i późniejsza ocena jego wyjaśnień stanowiła niejako
pochodną ustaleń i oceny niewłaściwych działań drugiego oskarżonego
A M będącego bezpośrednim przełożonym S K.
Odnosząc się zakwestionowania przez obrońcę oskarżonego S K
wyliczonych przez biegłą A R, w sporządzonej w sprawie opinii z dnia
17 listopada 2015 roku, kwot na zakup paliwa, które w okresie styczeń
2007- 30 czerwiec 2011 winny wynosić 64.092,30 zł należy zauważyć,
że biegła wzięła pod uwagę stan licznika w samochodzie (marka
samochodu 1), jaki istniał w dniu 2 sierpnia 2011 roku, który wynosił
117.461 km i uwzględniła, że samochód (marka samochodu 2)
przejeżdżał rocznie 7.261 km. Przyjmując łączny przebieg obydwu
przywołanych samochodów przyjęła, że samochody te były użytkowane
przez jednego kierowcę, tj. S K. W tym zakresie analiza winna
uwzględniać także wyjaśnienie ewentualnego udziału innych osób w
wykorzystaniu przywołanych pojazdów i ich wpływu na ich ustalony
przebieg, co ma bezpośrednie przełożenie na przyjęcie, iż przywołana
wyżej większa kwota była w rzeczywistości wydatkowana na paliwo.
Ustalenia dokonane w przywołanym zakresie będą miały ewentualny
wpływ na wysokość obowiązku naprawienia przez oskarżonego S K
wyrządzonej szkody, tj. będą obejmować kwotę przywołaną przez Sąd I
instancji w wysokości 283.233,60 zł, albo kwotę niższą przyjmując
udział innych osób w dysponowaniu i bezpośrednim wykorzystaniu
samochodów (marka samochodu 1) i (marka samochodu 2). Ustalenia w
tym zakresie nie wpływają jednak na wartość dowodową powołanej
23
opinii biegłej A R, które zawierają dane niezbędne dla określenia
zakresu odpowiedzialności oskarżonego.
Brak podstaw do uwzględnienia stanowiska obrońcy oskarżonego
w zakresie wzięcia pod uwagę przy wyliczaniu wysokości szkody
odliczenia podatku VAT. W sprawie na paliwo wydatkowana winna być
kwota 64.092,30 zł a w rzeczywistości wydatkowana została kwota
wielokrotnie wyższa. W okolicznościach niniejszej sprawy brak podstaw
do przyjęcia, że pokrzywdzony Urząd Miasta i Gminy dokonywał
odliczeń VAT od zakupionego paliwa do samochodów (marka
samochodu 1) i (marka samochodu 2).
Nietrafne jest stanowisko obrońcy oskarżonego S K dotyczące
norm zużycia paliwa w okresie od 1 stycznia 2007 roku do 30 czerwca
2011 roku przez samochody służbowe (marka samochodu 1) i (marka
samochodu 2). Wobec braku odpowiedniej dokumentacji, w tym
dziennych kart drogowych, zasadne było przywołanie przez biegłą w
sporządzonej opinii różnych norm zużycia, takich jak fabryczna,
zakładowa, i ostateczne wykorzystanie normy wspólnej.
Niezasadne są twierdzenia obrońcy oskarżonego, jakoby Sąd I
instancji przyjął, że SK był odpowiedzialny za nadzór i organizację
pracy w Urzędzie Miasta i Gminy w O między innymi w zakresie
gospodarki paliwami. Wręcz przeciwnie Sąd Okręgowy wyraźnie ustalił
zakres czynności S K przywołując odpowiednie dokumenty, takie jak
dokument wystawiony przez Naczelnika Wydziału Ogólnego z dnia
(…), zakres czynności z dnia (…) i karta opisu stanowiska pracy z dnia
(…). Z dokumentów tych wynika, iż S K był zobowiązany do pobierania
karty drogowej przed każdym wyjazdem oraz do przedkładania
wypełnionej karty drogowej do rozliczenia przy zakończeniu pracy. W
świetle tych zapisów należy oceniać stanowisko obrońcy oskarżanego
wskazującego, że Sąd I instancji popełnił błąd ustalając, iż S K
24
decydował o niewypełnianiu kart drogowych. Sąd Okręgowy
szczegółowo opisał w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wzajemne
relacje między oskarżonymi S K i A M, jak również zwrócił uwagę na
rolę, jaką pełniła w Wydziale Ogólnym Urzędu Miasta i Gminy A S(1).
Dlatego niezasadne jest stanowisko obrońcy oskarżonego, iż błąd Sądu
Okręgowego polegał również na uznaniu, że oskarżony S K decydował o
rozliczaniu paliwa w oparciu o faktury.
Z uwagi na posługiwanie się przez oskarżonego kartami
miesięcznymi oraz dokumentami WZ, które nie zachowały się, Sąd I
instancji oparł się na stosownych wyliczeniach dokonanych w tym
względzie przez biegłą A R. Sąd Okręgowy odniósł się do kwestii braku
dostępu do oryginałów dokumentów WZ i niemożliwości ich pozyskania
zarówno ze stacji benzynowej, na której tankował oskarżony S K, jak i w
Urzędzie Gminy i Miasta O. Sąd I instancji odniósł się także do
poruszanej przez obrońcę oskarżonego S K w złożonej apelacji kwestii,
iż na nie wszystkich dokumentach WZ widnieje podpis oskarżonego
S K. Modus operandi oskarżonego S K polegał na odbieraniu tych
dokumentów ze stacji benzynowej i przekazywaniu ich A S(1) i taki
sposób działania, bez wykorzystania dziennych kart pojazdu. Brak
podpisu oskarżonego S K na niektórych dokumentach WZ winien być
przeanalizowany w kontekście twierdzeń obrońcy tego oskarżonego, że
również inne osoby wykorzystywały samochody (marka samochodu 1) i
(marka samochodu 2). Sąd I instancji podjął w toku postępowania
czynności zmierzające do ujawnienia dokumentów WZ zarówno w
Urzędzie Miasta i Gminy O, jak i na stacji benzynowej, gdzie tankował
oskarżony. Działania te okazały się jednak ostatecznie bezskutecznie.
Sąd okręgowy także w sposób szczegółowy w uzasadnieniu
zaskarżonego
orzeczenia
odniósł
się
do
kwestii
przebiegów
eksploatacyjnych samochodów służbowych (marka samochodu 1) i
25
(marka samochodu 2). Przywołał ilość paliwa zatankowaną przez
oskarżonego w okresie objętym aktem oskarżenia do samochodów
(marka samochodu 1) i (marka samochodu 2) uwzględniając przebieg
pojazdów oraz zużycie paliwa. W tej ostatniej kwestii nie wyjaśnił
jednak ostatecznie zakresu wykorzystania pojazdów (marka samochodu
1) i (marka samochodu 2) przez inne osoby poza oskarżonym S K. W
związku z tym należy zgodzić się częściowo z zarzutem obrońcy
oskarżonego S K dotyczącym sposobu prowadzenia postępowania
dowodowego przez Sąd I instancji w tym zakresie. Celem wyjaśnienia
okoliczności związanych z korzystaniem z samochodów (marka
samochodu 1) i (marka samochodu 2) należało przeprowadzić dowody,
które pozwoliłyby wyjaśnić, w jakim zakresie podnoszone przez obrońcę
oskarżonego S K zarzuty dotyczące ewentualnego udziału innych osób,
w tym z Urzędu Miasta i Gminy O, w wykorzystywaniu przywołanych
pojazdów są zasadne. Należało przeprowadzić odpowiednie dowody z
zeznań świadków – pracowników Urzędu Miasta i Gminy O w szerszym
zakresie niż zostało to dokonane przez Sąd Okręgowy. Należało również
pozyskać odpowiednią dokumentację w tym względzie będącą w
dyspozycji Urzędu Miasta i Gminy O pozwalającą naświetlić ewentualne
wykorzystywanie samochodów (marka samochodu 1) i (marka
samochodu 2) przez pracowników innych, niż Wydział Ogólny,
wydziałów Urzędu Miasta i Gminy O oraz zestawić przebieg i zużycie
paliwa w przypadku innych samochodów, choćby prywatnych
wykorzystywanych do celów służbowych w Urzędzie Miasta i Gminy O
z przebiegiem i zużyciem paliwa samochodów (marka samochodu 1) i
(marka samochodu 2). Dotyczy to również przywoływanych przez
obrońcę oskarżonego akt sprawy i wyroku Sądu Rejonowego w Olkuszu
z dnia 17 stycznia 2013 roku, sygn. akt II K 513/12 wraz z
uzasadnieniem
na
okoliczność
wykazania,
że
przywołanymi
26
samochodami służbowymi jeździli, jako kierowcy inni pracownicy
Urzędu Miasta i Gminy Olkusz w O.
Wbrew stanowisku obrońcy oskarżonego S K nie było
konieczności sporządzania w sprawie dodatkowej opinii biegłego w
zakresie zużycia paliwa przez pojazdy (marka samochodu 1) i (marka
samochodu 2). Opinia opracowana przez biegłą A R była wystarczająca i
dostarczyła przekonujących danych niezbędnych do oceny niezgodnego
z prawem postępowania oskarżonego S K. Powoływane przez obrońcę
oskarżonego S K parametry, które winny być uwzględnione przy
określaniu przez biegłego poziomu rzeczywistego zużycia paliwa w
kontekście sposobu dokonania badania przez przywołaną biegłą zużycia
paliwa i wniosków przez nią wyprowadzonych nie mogą prowadzić do
zmiany ostatecznych wyników, które zostały zaprezentowane w opinii
biegłej A R, a które uzasadniałyby przeprowadzenie kolejnego dowodu z
opinii biegłego w sprawie.
Niezasadny jest zarzut kwestionujący opinię biegłej A R w
zakresie przywoływanym przez obrońcę oskarżonego w złożonej przez
niego apelacji a odnoszący się do kwestii zgodności księgowości
prowadzonej w okresie objętym aktem oskarżenia w Gminie O w O z
obowiązującymi przepisami, w tym z ustawą z dnia 29 września 1994
roku o rachunkowości. W tym względzie obrońca oskarżonego prowadzi
jedynie
spekulacje
na
temat
ewentualnych
nieprawidłowości
występujących w Urzędzie Miasta i Gminy O nie przedstawiając
konkretnych zarzutów, co nie może prowadzić do przyjęcia, iż
działalność strony pokrzywdzonej obarczona była nieprawidłowościami.
Dostarczane przez oskarżonego S K faktury wystawiane przez stację
benzynową oraz dokumenty WZ były podstawą do dokonywania
rozliczeń zakupywanego paliwa do samochodów służbowych (marka
samochodu 1) i (marka samochodu 2).
27
Brak także podstaw do przeprowadzenia opinii przez biegłego
dotyczącej powoływanej przez obrońcę oskarżonego okoliczności
ustalenia, czy w okresie eksploatacji tych pojazdów przez oskarżonego S
K nastąpiła ingerencja w zapisy drogomierzy wymienionych wyżej
pojazdów. Sąd I instancji przyjął bowiem, iż brak jest podstaw do
uznania, aby oskarżony K K uczestniczył w spowodowaniu zaistnienia
stanu licznika, który pojawił się w finalnym okresie. Sąd I instancji
przywołując
wyniki
badania
przeprowadzonego
przez
biegłą,
szczegółowo odniósł się do kwestii stanu liczników samochodów (marka
samochodu 1) i (marka samochodu 2). Zastosowane przez biegłą do
wyliczeń wartości zakupionego paliwa średniej ceny paliwa dla każdego
roku oddzielenie nie może być traktowane, jako błąd metodologiczny,
gdyż oddaje rzeczywiste ceny zakupu paliwa z danego okresu. Przyjęte
przez biegłą normy zużycia paliwa w przypadku samochodów (marka
samochodu 1) i (marka samochodu 2), jak zwrócił uwagę Sąd I instancji
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, były korzystniejsze niż
wynikające z faktycznego spalania oraz tych przyjętych przez audytor
B S. W takiej sytuacji dokumentacja, na której oparła się biegła
dokonując stosownych obliczeń, winna być
postrzegana, jako
wystarczająca. Odmienne stanowisko obrońcy dotyczące tej kwestii jest
nietrafne.
Okoliczność, iż w sprawie należy dokonać wnikliwszych badań,
co do możliwości korzystania z samochodów (marka samochodu 1) i
(marka samochodu 2) przez inne osoby z Urzędu i Miasta O, niż tylko
oskarżony S K, nie wpływa na ocenę prawidłowości wniosków z badań
przeprowadzonych przez biegłą A R dotyczących ilości rzeczywiście
zakupionego paliwa do samochodów służbowych (marka samochodu 1) i
(marka samochodu 2). To, czy paliwo to zostało w całości zakupione
przez oskarżonego winno być także przedmiotem postępowania
28
dowodowego prowadzonego przez Sąd I instancji po częściowym
uchyleniu zaskarżonego wyroku.
Z powyżej przedstawionych powodów należało w oparciu o art.
437 § 1 i 2 kpk w pkt I orzeczenia zmienić wyrok Sądu I instancji w
odniesieniu do oskarżonego A M, w pkt II wyroku w pozostałej części w
odniesieniu do oskarżonego A M utrzymać w mocy zaskarżony wyrok,
w pkt III uchylić zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego S K i w
tym zakresie sprawę przekazać Sądowi Okręgowemu w Krakowie do
ponownego rozpoznania, który prowadząc tę sprawę od początku
uwzględni konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w
zakresie powyżej oznaczonym.
W oparciu o art. 624 § 1 kpk zwolniono oskarżonego A M od
obowiązku zapłaty kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze,
albowiem nie posiada on aktualnie realnych możliwości płatniczych dla
ich wyłożenia.
W pkt V wyroku w oparciu o art. 626 §1 kpk i art. 634 kpk oraz §
17 ust. 2 pkt 5 w zw. § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez
adwokata z urzędu zasądzono od oskarżonego A M na rzecz
oskarżyciela posiłkowego zwrot kosztów zastępstwa procesowego.
SSA Paweł Anczykowski SSA Jacek Polański SSA Andrzej Solarz